Hiện nay, với hầu hết nông dân, việc nhận biết sự xuất hiện của bệnh đạo ôn trên cây lúa khá dễ dàng.

Theo đó, trên lá, bệnh tấn công làm cho lá khô dần và chết, nên bệnh đạo ôn lá còn được gọi là bệnh cháy lá. Còn trên bông, bệnh đạo ôn thường tấn công ở cổ bông, làm cho cổ bông bị thối và gẫy ngang, nên bà con còn gọi là bệnh thối cổ gié.

Ngoài ra, bệnh này còn làm cản trở việc vận chuyển dinh dưỡng từ gốc lúa lên để nuôi hạt, nên dễ làm cho hạt lúa bị lép lửng. Nếu cổ bông bị bệnh đạo ôn tấn công nặng, thì bông lúa sẽ bị lép hoàn toàn, làm giảm năng suất đáng kể khi thu hoạch.

Thông thường bệnh đạo ôn xuất hiện trên phần chóp lá, hoặc ở gần mép lá lúa. Vết bệnh ban đầu chỉ là những dấu chấm kim nhỏ màu xám, sau đó phát triển lớn hơn và kéo dài ra ở 2 đầu thành hình thoi. Xung quanh vết bệnh có viền màu nâu đậm, phần giữa màu xám tro.

Về kích thước của vết bệnh, tuỳ thuộc rất nhiều vào giai đoạn lúa bị nhiễm, mức độ kháng của giống, và các yếu tố về môi trường… Song, vết bệnh điển hình thường có chiều dài 1-1,5 cm và chiều rộng từ 0,3- 0,5 cm; khi nhìn vào giống như mắt én.

Để quản lý tốt bệnh đạo ôn, điều trước nhất cần làm là bà con nông dân phải thăm đồng thường xuyên, để theo dõi chặt chẽ tình hình phát sinh và phát triển của bệnh trên cây lúa, từ đó có biện pháp xử lý thuốc BVTV kịp thời và hữu hiệu ngay khi bệnh mới xuất hiện.

Vấn đề sử dụng thuốc hóa học là một giải pháp không thể thiếu trong việc phòng trị bệnh đạo ôn. Tuy nhiên, cần phải lưu ý khi phun thuốc phòng trừ bệnh này bà con phải phun đúng kỹ thuật, sao cho tất cả các bộ phận của cây lúa – từ lá, thân đến bẹ lá và gốc lúa đều được tiếp xúc với thuốc thì mới đạt hiệu quả cao.

Còn đối với bệnh đạo ôn cổ bông thì bà con cần phải phun ngừa ở thời điểm trước và sau trổ. Khi bệnh đã biểu hiện triệu chứng trên cổ bông thì việc phun thuốc không còn hiệu quả. Theo khuyến cáo của các nhà chuyên môn, khi phun thuốc trừ bệnh đạo ôn, bà con nông dân không nên pha trộn với các loại phân bón lá, để tránh làm cho bệnh bộc phát mạnh hơn.

Trong vấn đề sử dụng thuốc hóa học, bà con nên phun luân phiên các loại thuốc phòng trừ bệnh đạo ôn với nhau. Tránh sử dụng liên tục nhiều năm một hoạt chất nào đó thì sẽ làm cho bệnh dễ bị kháng thuốc.

Điều cần lưu ý là bà con không nên để ruộng lúa bị nhiễm bệnh nhiều rồi mới xử lý thuốc, mà phải phun xịt ngay khi bệnh vừa chớm xuất hiện. Ngưng bón phân đạm khi ruộng lúa bị bệnh tấn công và đảm bảo không để cho ruộng lúa bị thiếu nước khi cây lúa bị nhiễm bệnh. Phun thuốc phòng ngừa bệnh đạo ôn khi vết bệnh còn nhỏ.

Nếu bệnh phát triển thành dịch, nhất là bệnh đạo ôn cổ bông, thì phun thuốc đặc trị có tính lưu dẫn để đạt hiệu quả cao và kéo dài, cần tuân thủ nghiêm túc nguyên tắc “4 đúng”, tức là đúng chủng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm và đúng kỹ thuật trong quá trình phun thuốc trừ bệnh đạo ôn trên cây lúa.

Theo TS. Hồ Văn Chiến, nguyên Giám đốc Trung tâm BVTV phía Nam, do có nhiều tác nhân làm cho bệnh đạo ôn phát triển, nên để đối phó có hiệu quả với bệnh đạo ôn, ngoài việc sử dụng thuốc BVTV, bà con nông dân còn cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp kỹ thuật, từ khâu chọn giống, đến kỹ thuật canh tác và bón phân chăm sóc lúa. Trong đó hai yếu tố quan trọng cần đặc biệt lưu ý là phải gieo sạ với mật độ vừa phải, và bón phân cân đối, không bón thừa phân đạm.

Cụ thể, bà con nên sạ thưa từ 80 – 100 kg giống/ha sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. Chế độ bón phân để cây lúa khỏe, tăng cường khả năng phòng chống bệnh là bón đúng thời điểm sinh trưởng của cây lúa và đủ liều lượng.

Hồng Huệ/nongnghiep